In de vorige Klamper kwam de werkgroep Ruimtelijke Ordening aan bod en de mooie dingen die zij doen. Een van de taken noemde ik toen; de bijdrage die zij leveren aan de projectgroep Noordrand Midden; het ontwikkelen en versterken van nieuwe en oude natuur in het gebied tussen Prinsenbeek en het noorden van Etten-Leur.
‘Een grootschalig project waarvan de oorspronkelijke initiatieven teruggaan tot de jaren zeventig toen er bij de eerste ruilverkavelingen, ruimte voor natuur werd gecreëerd’, vertelt Pim van der Boor. ‘Onze IVN-vrijwilligers zitten hierbij aan tafel met de Provincie, Staatsbos Beheer en de Brabantse Delta. Financier is de provincie en het waterschap Brabantse Delta en Staatsbosbeheer voeren het uit.’
Op hun site verwoordt het waterschap hun missie voor Noordrand Midden: ‘Waterschap Brabantse Delta, Staatsbosbeheer en de provincie Noord-Brabant werken aan waterrijke natuur in Noordrand Midden. Deze natte natuurparel is onderdeel van Natuurnetwerk Brabant. Om de natuur een kans te geven zich volop te ontwikkelen, verbeteren we de waterhuishouding. Dat doen we in de natuurgebieden Weimeren, Strijpen/De Berk, Zwartenbergse Polder en Kelsdonk/Zwermlaken. In dit netwerk zijn bestaande en nieuwe natuurgebieden door ecologische verbindingszones met elkaar verbonden. Hierdoor kunnen dieren zich makkelijker van het ene naar het andere natuurgebied verplaatsen. Zo geven we plant- en diersoorten de kans om zich te blijven ontwikkelen.’
In het plan gaat het niet alleen om natuurwaarden, legt Ellen van Aart, omgevingsmanager bij de Brabantse Delta uit. ‘Een van de natuurgebieden, de polder Weimeren, is een waterbergingsgebied voor Breda wanneer het waterpeil in de Mark extreem hoog komt te staan.’ Iets wat sinds de watersnoodramp in Limburg vorig jaar bij veel mensen tot de verbeelding spreekt. ‘Om de polder ligt een waterkering van 3,5 kilometer lang. Omdat het gebied niet meer aan de veiligheidsnormen voldoet, moeten de dijken worden vernieuwd. Hiervoor zal grond uit de polder van Weimeren zelf komen.’
De polder zelf wordt daardoor een stuk lager en natter en dat is gewenst. Nu is het waterpeil vaak te laag en is de waterkwaliteit te voedselrijk. Dat is niet gunstig. ‘Het is de bedoeling om het karakter van elk natuurgebied te behouden en nieuwe soorten te trekken zoals de Otter, de Roerdomp en de Zwarte Stern’, vertelt Marcel Vermeulen, projectleider van Noordrand Midden. Maar ook plantensoorten zoals de Krabbescheer -die weer libellen zal aantrekken - kunnen op deze plek gaan groeien. Door het hogere waterpeil worden rietmoerassen en moerasbossen gecreëerd. Bij het graven wordt zo min mogelijk schade toegebracht aan de natuur. Zo zijn er kikkerschermen aangelegd om te voorkomen dat amfibieën en reptielen worden verpletterd door de graafmachines.’
Een andere waarde dan natuur en waterberging alleen is de landbouw. De boeren moeten ook kunnen boeren. Om en in het gebied liggen landbouwgronden, waar rekening mee gehouden moet worden. Nat is voor de natuur een kans, maar voor de boer is heel nat al snel té nat.
IVN zit aan de onderhandelingstafel met twee missies. De natuur zoveel mogelijk beschermen en ontwikkelen, maar tevens om het mogelijk te maken dat mensen genieten in dit gebied. En dat vraagt om keuzes. Overeenkomstige situaties kunnen daarom verschillende uitkomsten hebben, legt Pim van de Boor uit van de Ruimtelijke Ordening-werkgroep.
Toen bijvoorbeeld het oude laarzenpad aan de Kelsdonk verloren dreigde te gaan zo’n 8 jaar geleden omdat Staatsbosbeheer het gebied niet meer wilde onderhouden, is de werkgroep RO in de bres gesprongen. Geholpen door andere organisaties zoals Stichting Natuur en Milieu (MEC) die financieel de kar trok en vrijwilligers leverde, is het laarzenpad van vandaag een feit. Het lukte IVN en partners het pad open te houden en beter toegankelijk te maken voor publiek.
Toch wil het niet zeggen dat het aanleggen van wandelpaden altijd een goed idee is.
Zo verzet dezelfde werkgroep zich tegen een teveel aan wandelpaden in het gebied Noordrand Midden. En met succes. Zo wilde de provincie een wandelpad langs de Leurse Vaart aanleggen. Een slechte keuze vond de werkgroep. Recreanten op een boot worden zo uitgenodigd om voet aan wal te zetten in een kwetsbaar gebied waar vogels foerageren en broeden en ook zoogdieren zoals de ree leven (in het hele gebied van Noordrand Midden 144 soorten!)’.
Een andere uitdaging was het plan van de Brabantse Delta om veel bos aan te planten in Noordrand Midden. Het lijkt misschien logisch dat een natuurorganisatie als het IVN voor het planten van veel bomen is. Van der Boor: ‘veel bos past echter niet in dit natuurgebied. Juist vanwege de vele weidevogels en de inheemse vegetatie. Gelukkig is het bos er nu uit gelaten in het nieuwste plan. Natuurlijk is het goed om bomen te planten. Gemeente Etten-Leur wordt vanuit Europa ook verplicht om bos aan te planten, zo’n 50 hectare. Maar ik zou dit liever op een andere plek zien. Bijvoorbeeld op grond die nu voor de landbouw wordt gebruikt.’
Mariëtte Zeedijk