Het aanleggen van voedselbossen. Ik vond het mooie en bewonderingswaardige initiatieven van goed bedoelende mensen die bereid waren om jaren te wachten op het plukken van wat besjes en brandnetelbladeren.
Totdat ik een paar weken geleden via de Brabantse Milieufederatie een cursus Voedselbossen ging volgen onder de bezielende leiding van Voedselbospioneers Wouter van Eck en Martijn Ballemans.
En wat bleek?
Een Voedselbos creëren is niets anders dan natuurontwikkeling in optima forma.
Een goed opgezet Voedselbos biedt meer diersoorten en plantensoorten onderdak dan naastgelegen natuurgebieden. Wouter van Eck die het eerste Voedselbos van Nederland in Ketelbroek uit de klei trok, vertelt dat zijn Voedselbos eerst landbouwgrond is geweest, waarop alleen monoculturen verbouwd werden zoals mais. De organische stof in de bodem was nagenoeg nul maar steeg in rap tempo enorm. De bodem bevat in het algemeen naast minerale delen, zoals zand en klei, ook organische stof. Organische stof is de verzamelnaam voor al het materiaal dat zich in de bodem bevindt, dat afkomstig is van micro-organismen, planten en dieren. Organische stof is voedsel voor planten en het is ook in staat om veel water vast te houden., wat in tijden van droogtes en stortregens goed nieuws is. De klassieke landbouwgronden kunnen door het gebrek aan organische stof bijna geen water vasthouden. En door het bewerken van de grond met grote landbouwmachines treedt er ook nog eens een grote verdichting op van de grond. Je noemt dit een ploegzool. Water kan niet wegstromen en blijft in grote plassen op de akkers staan. Organische stof is hierbij het toverwoord. En zelfs een ploegzool kan hersteld worden met planten zoals speerdistels die met een penwortel wel drie meter in de grond wortelen en de grond opnieuw lucht geven!
Maar terug naar de organische stof. Wist je dat een handje gezonde aarde met een goede hoeveelheid organische stof kilometers lange schimmels bevatten? Bomen en planten gaan een symbiose (samenwerking) aan met deze schimmels. En dat is slim want schimmeldraden kunnen water en voedsel halen op plekken waar de wortels dat niet kunnen.
Toch kom je bij een gemiddelde fruitteler van vandaag een slechte bodem zonder organische stof tegen. Er zijn geen schimmelnetwerken om de boom te helpen. De laagstamfruitbomen, toch al inferieur in vergelijking met hoogstambomen, worden dan ook ziek en de fruitteler ziet zich genoodzaakt met grof geschut ziektes en ongedierte te bestrijden. Niet nodig! Het mooie van een Voedselbos is juist dat de natuur in evenwicht is. Na een paar jaar hoef je er weinig meer aan te doen! Van Eck toont foto’s van appelbomen met enorm veel vruchten waar geen gif aan te pas is gekomen. Het is niet alleen de hoeveelheid organische stof die daarvoor zorgt. Van Eck plaatst de oppervlakkig wortelende fruitbomen naast andere soorten bomen die wel dieper wortelen en die schaduw bieden. Want een appelboom houdt eigenlijk niet van alleen maar zon.
Docenten Wouter en Martijn zijn ervan overtuigd dat voedselbossen een goed alternatief zijn voor boerenbedrijven van nu.
Omdat te laten zien legt Wouter op dit moment twintig hectare bedrijfsmatig voedselbos aan in Schijndel. Deze manier van landbouw kan zelfs een mooie toekomst bieden aan veeboeren aan de rand van Natura2000-gebieden die straks hun bedrijfsvoering moeten stoppen, denkt Wouter.
Wouter: ‘het vraagt een flinke investering aan de voorkant, maar als het bos er eenmaal in volle wasdom staat, dan is het rendabeler dan de monocultuur die akkerbouwers en veehouders nu bewerken.
Overigens kunnen Voedselbossen ook vee houden op een kleinschalige diervriendelijke manier weet andere cursusleider Martijn.
Dus… voedselbossen; ik hoop de toekomst voor Nederlandse boeren! In Etten-Leur is de gemeente drukdoende met plannen voor een voedselbos. Wie weet kunnen we als IVN Dintel- en Marklanden iets betekenen voor dit voedselbos. Wordt vervolgd!
Mariëtte Zeedijk